Редовен, нередовен циклус? Колку треба да трае еден циклус?

Еден од највозбудливите моменти во животот на една девојка е почетокот на првиот менструален циклус. Овој настан е поврзан со многу прашања на кои секоја девојка треба да одговори. Кај жените менструацијата се случува индивидуално, но механизмите на кои таа се покорува се исти. Добро е секоја дама без разлика на возраста да го следи циклусот за во случај на анксиозност да оди на лекар.

Кои органи ги опфаќа женскиот репродуктивен систем?

 Женскиот репродуктивен систем се состои од:

• Два јајници – во нив јајце клетките се складираат, се развиваат и се ослободуваат за време на овулацијата
• Две јајцеводи (фалопиевите туби)– две тенки цевки кои ги поврзуваат јајниците со матката. Во нив се одвива оплодување.
• Матка – тука се всадува оплодената јајце клетка и се развива бебето
• Грлото на матката – врската помеѓу вагината и матката
• Вагина [1]

Што е менструален циклус?

Менструалниот циклус е термин кој ја опишува низата на настани што се случуваат во телото додека се подготвува за можна бременост. Секој месец, јајце се ослободува од еден јајник – процес познат како овулација. Доколку не дојде до оплодување, слузницата на матката која е подготвена за имплантација на оплодената јајце клетка се ослободува преку вагината (менструација). Вашиот менструален циклус е времето од првиот ден на менструацијата до првиот ден од следната менструација. [2]

Кои се фазите на менструалниот циклус?

Различни хормони се вклучени во регулирањето на менструалниот циклус. Органите на вашиот репродуктивен тракт реагираат на одредени начини под нивно влијание. Специфични настани што се случуваат за време на вашиот менструален циклус се:

• Менструална фаза: трае околу 5 дена и е време кога слузницата на матката се одвојува низ вагината доколку не дојде до бременост. Повеќето жени крварат три до пет дена, но менструацијата која трае три до седум дена е исто така во рамките на нормалата.
• Фоликуларна фаза: Оваа фаза обично се јавува од шестиот до 14-тиот ден. Во тоа време, нивото на хормонот естроген се зголемува, што предизвикува згуснување на слузницата на матката (ендометриумот). Покрај тоа, фоликуло-стимулирачкиот хормон (FSH) ги стимулира фоликулите во јајниците да се развиваат и растат. Од 10 до 14 ден, целосно зрело јајце ќе се формира во еден од фоликулите во развој.
• Овулација: Оваа фаза се јавува приближно на 14-тиот ден од 28-дневниот менструален циклус. Наглото зголемување на лутеинизирачкиот хормон (LH) му помага на вашиот јајник да ослободи јајце. Овој настан е овулација и може лесно да се предвиди и утврди со тест Oview.
• Лутеална фаза: Оваа фаза трае од околу 15 ден до 28 ден. Јајце клетката го напушта јајникот и почнува да поминува низ јајцеводите додека не стигне до матката. Нивото на прогестерон се зголемува за да се подготви слузницата на матката за можна бременост. Ако јајце клетката е оплодена од сперма и се закачи на ѕидот на матката (имплантација), настанува бременост. Ако постои желба за рано откривање или отфрлање на бременоста, можете да ги користите тестовите Presto. Ако оплодувањето не се случило, нивото на естроген и прогестерон се намалува и слузницата на матката се одвојува (менструација). [3]

Вообичаено, првата менструација се јавува околу 12-тата година. Нормата за појава на циклус е помеѓу 8 и 16 години. Доколку се појави порано или подоцна, потребна е консултација со лекар за да се утврди која е причината.

Што е нормален менструален циклус?

Менструалниот циклус е време кое се протега од првиот ден од една менструација до првиот ден од следната и не е ист за секоја жена. Менструалниот тек може да се случи на секои 21 до 35 дена и да трае два до седум дена. Во првите неколку години по почетокот на менструацијата, долгите циклуси се вообичаени, но со текот на времето тие стануваат по редовни. [2]

Вашиот менструален циклус може да биде редовен – приближно исто времетраење секој месец или донекаде нередовен, а менструацијата може да биде слаба или обилна, болна или безболна, долга или кратка и тоа може да биде и нормално. [4]

Што е нередовен менструален циклус?

Ако вашиот менструален циклус е пократок од 24 дена или повеќе од 38 дена, или ако времетраењето варира многу од месец до месец, тоа значи дека имате нередовем циклус. Примери за нередовни циклуси се:

• Недостаток на три или повеќе менструации по ред.
• Менструален тек (крварење) кој е многу пообилен или послаб од вообичаеното.
• Периоди кои траат повеќе од седум дена.
• Должината на времето помеѓу циклусите варира за повеќе од девет дена. На пример, еден циклус е 28 дена, следниот е 37 дена, а следниот е 29 дена.
• Крварење или  што се јавуваат помеѓу менструации, по менопауза или после сексуален однос. [3]

Термини поврзани со нередовни циклус

• Аменореа: состојба во која вашиот циклус целосно престана. Отсуството на менструација 90 дена или повеќе се смета за абнормално, освен ако не сте бремени, доите или поминувате низ менопауза (се јавува помеѓу 45 и 55 години). Ако менструацијата не започнала до 16-годишна возраст или во рок од три години од почетокот на развојот на градите, тоа може да значи и аменореа.
• Олигоменореа: состојба во која ретко се јавува менструација – менструации, меѓу кои има повеќе од 35 дена или имате шест до осум менструации годишно.
• Дисменореа: медицински термин за болна менструација и тешки менструални грчеви. Некои непријатности за време на вашиот циклус се нормални.
• Абнормално крварење на матката: Абнормалното матерично крварење е крварење помеѓу месечните периоди, продолжено крварење или екстремно обилна менструација. [3]

 Кои болести можат да доведат до нередовен циклус?

Причините кои водат до проблеми со циклусот се многу и различни. Тие вклучуваат:

• Pregnancy or breast-feeding. Lack of a cycle can be an early sign of pregnancy. Breastfeeding usually delays the return of menstruation after pregnancy. 
• Eating disorders, extreme weight loss or excessive exercise. Eating disorders such as anorexia nervosa, extreme weight loss and increased physical activity can disrupt menstruation. 
• Polycystic ovary syndrome (PCOS). Women with this common endocrine system disease have irregular cycles, ovaries that contain multiple follicles located in each ovary.  
• Premature ovarian failure. Premature ovarian failure refers to the loss of normal ovarian function before the age of 40. Women who have premature ovarian insufficiency also known as primary ovarian failure may have an irregular or occasional cycle for years. 
• Pelvic inflammatory disease (PID). This infection of the reproductive organs can cause irregular menstrual bleeding. 
• Uterine fibroids. Uterine fibroids are non-cancerous growths of the uterus. They can cause heavy and prolonged menstrual periods. ^[4] 

• Бременост или доење. Недостатокот на циклус може да биде ран знак за бременост. Доењето обично го одложува враќањето на менструацијата по бременоста.

• Нарушувања во исхраната, екстремно губење на тежината или прекумерно вежбање. Нарушувањата во исхраната како што се анорексија нервоза, екстремно слабеење и зголемена физичка активност може да ја нарушат менструацијата.

• Синдром на полицистични јајници (PCOS). Жените со оваа вообичаена болест на ендокриниот систем имаат неправилни циклуси, јајници кои содржат повеќе фоликули лоцирани во секој јајник.

• Предвремена оваријална инсуфициенција. Предвремената оваријална инсуфициенција се однесува на губење на нормалната функција на јајниците пред 40-тата година од животот. Жените кои имаат предвремена оваријална инсуфициенција позната и како примарна оваријална инсуфициенција може да имаат неправилен или повремен циклус со години.

 • Воспалителна болест на карлицата (ПИД). Оваа инфекција на репродуктивните органи може да предизвика неправилно менструално крварење.

• Фиброиди на матката. Утерусните фиброиди се неканцерозни израстоци на матката. Тие можат да предизвикаат тешки и продолжени менструации. [4]

Како да го следите вашиот менструален циклус?

Нередовниот циклус може да биде знак за проблем. Вашиот лекар ќе ве праша за вашата последна менструација и менструалниот циклус. Тоа што е нормално за вас може да биде исклучително корисно за вашиот лекар.

Следењето на вашиот циклус може да ви помогне да разберете кога овулирате, што е исклучително важно ако се обидувате да зародите. За да го следите вашиот циклус:

• Обележете го првиот ден од вашата менструација во календарот со X. Ова е првиот ден. Престанете да забележувате кога ќе престане вашето крварење.
• Кога крварењето ќе започне повторно, означете го со X. Ова е повторно првиот ден.
• Потоа можете да го броите бројот на денови помеѓу секој прв X за да ја добиете должината на вашиот циклус. Избројте го бројот на X за да видите колку дена трае крварењето (менструацијата). [4]

Секоја девојка поминува низ одредени фази од својот живот кои ја прават жена. Еден од важните моменти е почетокот на првата менструација, следниот е раѓањето на детето. Секој момент е и магичен и важен. Добро е секоја девојка да биде свесна што е за неа нормално и во случај на вознемиреност да побара стручна помош.

[1] https://www.nhs.uk/conditions/periods/fertility-in-the-menstrual-cycle/  

[2] https://www.mayoclinic.org/healthy-lifestyle/womens-health/in-depth/menstrual-cycle/art-20047186  

[3] https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/14633-abnormal-menstruation-periods  [4] https://my.clevelandclinic.org/health/articles/10132-menstrual-cycle